مقدمه

لغو معافیت De Minimis یکی از مهم‌ترین تحولات اخیر در قوانین گمرکی و تجارت جهانی است. تا همین چند سال پیش، واردات کالاهای کم‌ارزش به کشورهای بزرگ اقتصادی دنیا بسیار ساده انجام می‌شد؛ کافی بود ارزش مرسوله پایین‌تر از حد مشخصی باشد تا بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی وارد شود. این قانون که به نام «De Minimis» شناخته می‌شد، به رشد سریع تجارت الکترونیک و خریدهای فرامرزی کمک شایانی کرده بود.

اما از سال ۲۰۲۵ ورق برگشت. ایالات متحده ابتدا این معافیت را برای واردات از چین و هنگ‌کنگ لغو کرد و سپس به‌طور کامل آن را برای همه کشورها برداشت. در همین حال، اتحادیه اروپا نیز در حال بازنگری قوانین مشابه است تا در سال‌های آینده تغییرات مشابهی اعمال کند. این تحول، نه‌تنها بر فرآیند واردات و صادرات بلکه بر تجارت الکترونیک جهانی و کسب‌وکارهای آنلاین تأثیرات عمیقی گذاشته است.

در این مقاله بررسی می‌کنیم که معافیت De Minimis چه بود، چرا لغو شد، این تصمیم چه اثری بر فروشگاه‌های آنلاین و مصرف‌کنندگان گذاشته و آینده تجارت بین‌الملل در بازه ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷ چه مسیری را طی خواهد کرد.

De Minimis چیست؟

تعریف

«De Minimis» در حقوق گمرکی به معنای حد آستانه‌ای برای ارزش کالا است که اگر پایین‌تر از آن باشد، کالا از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معاف می‌شود.

نمونه‌ها در کشورهای مختلف

• در ایالات متحده آمریکا این آستانه تا سال ۲۰۱۶ فقط ۲۰۰ دلار بود اما بعد به ۸۰۰ دلار افزایش یافت—رقمی که در مقایسه با اروپا یا کانادا بسیار بالاتر بود.

• در اتحادیه اروپا حد معافیت حدود ۱۵۰ یورو است.

• برخی کشورهای آسیایی مثل ژاپن یا کره جنوبی آستانه‌های بسیار پایین‌تری دارند.

اهمیت De Minimis

• کاهش هزینه و زمان ترخیص کالاهای کوچک

• رشد تجارت الکترونیک (مخصوصاً خرده‌فروشی آنلاین از چین)

• کاهش بار اداری روی گمرک‌ها

چرا لغو معافیت De Minimis مطرح شد؟

۱. فشار بر تولیدکنندگان داخلی

صنایع داخلی آمریکا و اروپا سال‌ها از ورود کالاهای ارزان و بدون تعرفه از چین شکایت داشتند. لغو معافیت ابزاری برای حمایت از تولید داخلی محسوب می‌شود.

۲. نگرانی‌های امنیتی و بهداشتی

بسیاری از محموله‌های کوچک شامل کالاهای تقلبی یا حتی داروهای غیرقانونی بودند. حذف معافیت، گمرک را قادر می‌سازد کنترل بیشتری داشته باشد.

۳. مسائل سیاسی و تجاری

لغو De Minimis بخشی از جنگ تجاری آمریکا با چین است. تصمیم دولت ترامپ در سال ۲۰۲۵ برای حذف این معافیت، پیامی سیاسی به پکن بود.

تغییرات قانونی آمریکا (۲۰۲۵)

حذف مرحله‌ای

• ۲ مه ۲۰۲۵: معافیت برای واردات از چین و هنگ‌کنگ لغو شد.

• ۲۹ آگوست ۲۰۲۵: فرمان اجرایی جدید، معافیت را برای تمام کشورها حذف کرد.

قوانین جدید

• کالاهای زیر ۸۰۰ دلار دیگر معاف نیستند.

• تعرفه‌های جدید به صورت مبلغ ثابت بین ۸۰ تا ۲۰۰ دلار یا درصدی از ارزش کالا اعمال می‌شود.

• همه کالاها باید اظهارنامه گمرکی دقیق داشته باشند (HS Code، منشأ، ارزش واقعی).

جریمه‌ها

قانون جدید «One Big Beautiful Bill» جریمه‌هایی تا ۵۰۰۰ دلار برای بار اول و ۱۰,۰۰۰ دلار برای تکرار تعیین کرده است.

تأثیر بر تجارت الکترونیک

کاهش فروش برندهای چینی

• Temu با افت ۷۷٪ در دانلود اپلیکیشن و کاهش شدید فروش مواجه شد.

• Shein نیز افت ۵۱٪ را تجربه کرد.
  علت؟ افزایش هزینه برای مصرف‌کننده و طولانی‌تر شدن روند ترخیص.

تغییر استراتژی

Temu اعلام کرد که از مدل حمل مستقیم از چین خارج شده و به سمت انبارهای داخلی آمریکا می‌رود تا کالاها را با سرعت بیشتر و بدون تعرفه مستقیم وارد کند.

واکنش مصرف‌کنندگان

• خریداران با افزایش قیمت مواجه شدند.

• بسیاری ترجیح دادند کالاهای مشابه را از فروشگاه‌های داخلی مثل آمازون یا والمارت تهیه کنند.

اتحادیه اروپا و آینده De Minimis

وضعیت فعلی

• حد معافیت حدود ۱۵۰ یورو است.

• از ژوئیه ۲۰۲۵، سیستم ICS2 همه محموله‌ها را (حتی زیر ۱۵۰ یورو) ملزم به ثبت اطلاعات گمرکی می‌کند.

مطالعات اقتصادی

بر اساس گزارش Copenhagen Economics، حذف کامل معافیت در اروپا می‌تواند:

• هزینه انطباق شرکت‌ها را تا ۲.۳ میلیارد یورو افزایش دهد.

• هزینه سالانه برای مصرف‌کننده را حدود ۶۲ یورو بیشتر کند.

آینده

پیش‌بینی می‌شود اتحادیه اروپا نیز در سال‌های ۲۰۲۶ یا ۲۰۲۷ به سمت حذف کلی این معافیت حرکت کند تا هماهنگی بیشتری با آمریکا داشته باشد.

اثرات جهانی لغو معافیت De Minimis

لغو معافیت De Minimis از سال ۲۰۲۵ نقطه عطفی در قوانین گمرکی جهان محسوب می‌شود. این تغییر نه‌تنها بر خریداران و مصرف‌کنندگان تأثیر گذاشته، بلکه کسب‌وکارها و دولت‌ها را نیز وادار به بازنگری در سیاست‌ها و استراتژی‌هایشان کرده است. در ادامه، این اثرات را به تفکیک بررسی می‌کنیم.

۱. اثرات بر مصرف‌کنندگان

افزایش قیمت کالاهای وارداتی

تا پیش از لغو معافیت، خریداران می‌توانستند کالاهای کوچک با ارزش کمتر از ۸۰۰ دلار را در آمریکا و کمتر از ۱۵۰ یورو در اروپا، تقریباً بدون پرداخت حقوق گمرکی دریافت کنند. اکنون همان کالاها مشمول تعرفه‌های ثابت یا درصدی شده‌اند. این تغییر باعث می‌شود:

• قیمت نهایی کالا برای مصرف‌کننده تا ۲۰–۳۰٪ افزایش یابد؛

• محصولات ارزان از پلتفرم‌هایی مثل Temu یا Shein دیگر جذابیت سابق را نداشته باشند؛

• مشتریان به‌سمت خرید از برندهای داخلی یا پلتفرم‌های بومی گرایش پیدا کنند.

کاهش تنوع محصولات قابل خرید آنلاین

بسیاری از فروشندگان کوچک و تولیدکنندگان نوپا که متکی به ارسال مستقیم (cross-border shipping) بودند، دیگر توان رقابت ندارند. در نتیجه:

• تنوع کالاهای خارجی در فروشگاه‌های آنلاین کاهش می‌یابد؛

• بازار به‌سمت عرضه‌کنندگان بزرگ‌تر و برندهای تثبیت‌شده متمایل می‌شود؛

• مصرف‌کننده دسترسی محدودتری به کالاهای خاص یا نوآورانه خواهد داشت.

افزایش زمان ترخیص و تحویل

پیش‌تر مرسولات De Minimis به‌سرعت و بدون تشریفات گمرکی عبور می‌کردند. اما با الزام به ارائه اسناد کامل، اکنون:

• فرآیند ترخیص طولانی‌تر شده است؛

• در برخی کشورها تأخیر تحویل به ۵ تا ۱۰ روز افزایش یافته؛

• مشتریان با نارضایتی بیشتری نسبت به تجربه خرید آنلاین مواجه می‌شوند.

۲. اثرات بر کسب‌وکارها

نیاز به سرمایه‌گذاری در انبار داخلی

لغو معافیت باعث شده مدل سنتی «ارسال مستقیم از کشور مبدأ» دیگر مقرون‌به‌صرفه نباشد. شرکت‌ها برای حفظ سهم بازار باید:

• انبار یا مرکز توزیع در کشور مقصد ایجاد کنند؛

• مدل DDP (Delivered Duty Paid) را پیاده‌سازی کنند تا هزینه گمرک بر دوش مشتری نباشد؛

• با این روش سرعت تحویل و رضایت مشتری را بهبود دهند.

افزایش هزینه‌های لجستیک

• شرکت‌ها باید محموله‌های بزرگ‌تر را به انبار داخلی ارسال کنند؛

• هزینه‌های انبارداری، بیمه و حمل داخلی افزایش می‌یابد؛

• سرمایه‌گذاری در سیستم‌های مدیریت زنجیره تأمین (SCM) ضروری می‌شود.

نیاز به استراتژی جدید قیمت‌گذاری

• هزینه‌های جدید باید در قیمت‌گذاری لحاظ شود؛

• شرکت‌ها مجبورند حاشیه سود کمتر را بپذیرند یا قیمت‌ها را افزایش دهند؛

• مدل‌های ترکیبی (مثل بسته‌های چندکالایی) می‌توانند راهی برای سرشکن کردن هزینه‌های ثابت باشند.

۳. اثرات بر دولت‌ها

افزایش درآمدهای گمرکی

لغو معافیت به‌طور مستقیم منجر به افزایش ورود حقوق و عوارض گمرکی شده است. این درآمد می‌تواند صرف:

• توسعه زیرساخت‌های گمرکی؛

• سرمایه‌گذاری در سامانه‌های دیجیتال ترخیص؛

• و حمایت از تولید داخلی شود.

کنترل بهتر کالاهای غیرقانونی و تقلبی

بخش بزرگی از کالاهای تقلبی و حتی داروهای غیرمجاز از طریق مسیر De Minimis وارد می‌شدند. با حذف این معافیت:

• گمرک می‌تواند کنترل و بازرسی دقیق‌تری داشته باشد؛

• احتمال ورود کالاهای ناامن یا مغایر با استاندارد کاهش می‌یابد؛

• سلامت مصرف‌کنندگان و حقوق مالکیت معنوی بهتر حفظ می‌شود.

کاهش کسری تجاری با چین

از آنجا که بیشتر مرسولات کم‌ارزش از چین و هنگ‌کنگ وارد می‌شدند، لغو معافیت به‌طور خاص فشار را بر این کشورها افزایش داده است. نتیجه:

• کاهش واردات مستقیم از چین؛

• تقویت صنایع داخلی و شرکت‌های بومی؛

• ایجاد تعادل بیشتر در تراز تجاری کشور مقصد.

راهکارهای پیشنهادی برای صادرکنندگان و واردکنندگان در دوران پس از لغو معافیت De Minimis

لغو معافیت De Minimis بدون شک شرایط تجارت بین‌الملل را پیچیده‌تر کرده است. صادرکنندگان و واردکنندگان باید رویکردی نوین اتخاذ کنند تا بتوانند در این فضای جدید رقابتی دوام بیاورند. در ادامه، مهم‌ترین راهکارهای عملی و کاربردی بررسی می‌شود:

۱. ایجاد انبار داخلی در کشور مقصد و استفاده از مدل DDP

یکی از مؤثرترین روش‌ها برای مقابله با چالش‌های جدید گمرکی، ایجاد انبار یا مرکز توزیع در کشور مقصد است. این اقدام چند مزیت کلیدی دارد:

• کاهش زمان تحویل کالا به مشتری نهایی؛

• پرداخت و تسویه هزینه‌های گمرکی توسط شرکت (مدل Delivered Duty Paid – DDP)، که موجب افزایش اعتماد مشتری می‌شود؛

• امکان مدیریت بهتر موجودی و تطبیق سریع‌تر با تغییرات بازار؛

• کاهش نرخ بازگشت کالا به دلیل شفافیت هزینه‌های نهایی.

به‌ویژه در بازارهایی مانند آمریکا و اتحادیه اروپا، استفاده از مدل DDP به صادرکنندگان کمک می‌کند مانع شوک قیمتی در لحظه تحویل به مشتری شوند.

۲. بهبود مدیریت زنجیره تأمین و شفاف‌سازی اسناد

در فضای جدید، اسناد گمرکی اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند. برای جلوگیری از جریمه یا توقیف محموله‌ها، صادرکنندگان باید:

• کد HS دقیق و مطابق با طبقه‌بندی گمرک ارائه دهند؛

• گواهی منشأ کالا (COO) معتبر داشته باشند؛

• ارزش کالا را به‌درستی اعلام کنند و از کم‌اظهاری خودداری کنند؛

• مدارک حمل، بیمه و فاکتورهای تجاری را به‌طور کامل آماده کنند.

شفافیت در زنجیره تأمین نه تنها ریسک‌های قانونی را کاهش می‌دهد، بلکه به شرکت کمک می‌کند اعتماد گمرک و مشتریان تجاری را جلب کند.

۳. تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی و وارداتی

تکیه‌ی بیش از حد بر بازار آمریکا یا اروپا در شرایط کنونی ریسک بالایی دارد. صادرکنندگان باید به دنبال بازارهای جایگزین یا مکمل باشند:

• آسیا (جنوب‌شرقی، هند، ژاپن، کره جنوبی) با رشد سریع مصرف‌کنندگان آنلاین؛

• خاورمیانه به‌ویژه امارات، عربستان و قطر که به مراکز لجستیکی منطقه‌ای تبدیل شده‌اند؛

• آفریقا به‌عنوان بازار نوظهور با فرصت‌های بزرگ برای کالاهای مصرفی.

این تنوع بازارها می‌تواند فشار ناشی از تغییر قوانین در آمریکا و اتحادیه اروپا را متعادل کند.

۴. بازنگری در استراتژی قیمت‌گذاری و حاشیه سود

لغو De Minimis هزینه‌های گمرکی را به‌شدت افزایش داده است. شرکت‌ها باید:

• هزینه‌های تعرفه‌ای و گمرکی را در ساختار قیمت لحاظ کنند؛

• از مدل‌های قیمت‌گذاری پویا (Dynamic Pricing) استفاده کنند؛

• با شفاف‌سازی قیمت تمام‌شده، اعتماد مشتری را جلب کنند؛

• بسته‌های ترکیبی یا حداقل سفارش بزرگ‌تر پیشنهاد دهند تا هزینه‌های ثابت سرشکن شوند.

بازنگری در قیمت‌گذاری کمک می‌کند هم رقابت‌پذیری حفظ شود و هم حاشیه سود در سطح مطلوب باقی بماند.

۵. آموزش و آماده‌سازی تیم لجستیک و گمرک

قوانین گمرکی پس از ۲۰۲۵ وارد فاز پیچیده‌تری شده‌اند. برای مدیریت این شرایط، شرکت‌ها باید:

• دوره‌های آموزشی مستمر برای کارکنان بخش بازرگانی و لجستیک برگزار کنند؛

• کارکنان را با قوانین جدید، فرم‌های اظهارنامه و نحوه پر کردن اسناد آشنا کنند؛

• به استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تأمین و ترخیص روی بیاورند؛

• یک تیم حقوقی یا مشاور گمرکی در کنار تیم لجستیک داشته باشند.

آموزش و آمادگی منابع انسانی به اندازه سرمایه‌گذاری در انبار و لجستیک اهمیت دارد و می‌تواند تفاوت میان جریمه سنگین و ترخیص سریع کالا باشد.

۶. همکاری استراتژیک با شرکای لجستیکی و حقوقی

شرکت‌ها باید روابط نزدیک‌تری با:

• شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی برای بهینه‌سازی مسیرها و هزینه‌ها؛

• مشاوران حقوقی گمرکی برای پیشگیری از تخلفات؛

• مراکز پردازش و فورواردینگ برای تسریع فرآیندها برقرار کنند.

این همکاری‌ها باعث می‌شود ریسک‌های ناشی از تغییر ناگهانی قوانین کمتر شود.

۷. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین

• استفاده از ردیابی دیجیتال (Blockchain, IoT) برای شفافیت زنجیره تأمین؛

• پیاده‌سازی سیستم‌های ERP و CRM برای هماهنگی فروش، لجستیک و مالیات؛

• استفاده از تحلیل داده‌ها برای پیش‌بینی تقاضا و مدیریت موجودی.

این فناوری‌ها ابزار حیاتی برای رقابت در بازارهای جدید هستند.

جمع‌بندی

لغو معافیت De Minimis در آمریکا از سال ۲۰۲۵، نقطه عطفی در قوانین گمرکی جهان است. این تصمیم باعث:

• افزایش هزینه‌ها و کاهش جذابیت واردات کم‌ارزش،

• فشار بر فروشگاه‌های آنلاین خارجی،

• تغییر مدل لجستیک به سمت انبار داخلی،

• و احتمالاً هماهنگی اتحادیه اروپا برای سال‌های ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ خواهد شد.

در نهایت، این تغییرات یک پیام روشن دارند: دوران تجارت بدون کنترل و تعرفه برای مرسولات کم‌ارزش به پایان رسیده است.